Arabskie słowo „Al-islam” oznacza poddanie się, w sensie powierzenia całego swojego jestestwa wyższej sile. Islam to więc poddanie się Bogu. Słowo to wywodzi się jednak ze źródła sin-lam-mim (odpowiedniki naszych liter S-L-M), a słowa pochodzące z tego źródła oznaczają oprócz poddania również pokój, bezpieczeństwo, jak również pełność, kompletność, bycie całym, nieuszkodzonym. Teologowie islamu wskazując na te powiązania mówią więc często, że przez oddanie się Bogu zyskujemy nie tylko pokój ale i poczucie pełni, tego że nasze życie jest pewną zintegrowaną całością.
Islam widzi sam siebie jako kontynuację oraz kulminację wcześniejszych objawień religijnych, takich jak judaizm i chrześcijaństwo, uważając, że u swych korzeni każda z tych religii była w momencie swego objawienia – i przez jakiś czas po nim – niczym innym jak islamem swojej epoki, a ludzie praktykujący te religie w ich pierwotnej formie byli muzułmanami swojej epoki (a więc ludźmi poddającymi się Bogu). Islam uczy nas jednak, że część praktyk tych religii była przeznaczona tylko dla ich historycznego kontekstu oraz że wraz z upływem czasu odchodziły one od swoich korzeni i poddawane były różnym ludzkim zmianom, oddalającym je od ich pierwotnego, zamierzonego przez Boga stanu. Ich ostateczną korektą, kontynuacją i kulminacją było zaś objawienie Koranu Prorokowi Muhammadowi (pokój z nim) w Arabii siódmego wieku oraz wywiedzione z niego wierzenia, zasady moralne, rytuały i codzienne praktyki.
Spektrum islamu, rozciągające się na przestrzeni wielu wieków, szerokości geograficznych i kontekstów kulturowych, wygenerowało oczywiście różnorodność interpretacji i form religijnej ekspresji. Niezależnie od tego rozległego dziedzictwa, pewne fundamentalne założenia na temat islamu wspólne są dla wszystkich muzułmanów. Wszyscy oni zgadzają się co do tego, że istnieje tylko jeden Bóg, Stwórca i Pan całego Wszechświata, który przekazał swoje ostateczne przesłanie dla ludzkości ostatniemu z proroków – Muhammadowi. Owo objawienie – Koran, wraz z objaśniającym je przykładem Proroka Muhammada, spisanym w postaci Sunny, stanowi obowiązujące ludzi do końca ich ziemskiej historii źródło wierzeń, norm, wartości i zasad.
