Yasin T. Al-Jibouri
بسم الله الرحمن الرحيم
Muhammad (saws), Wysłannik Allaha, powiedział:
„Ten spośród was, który zna Allaha najlepiej to ten, który się Go najbardziej boi, a ja boję się Go jeszcze bardziej niż ów człowiek.”
Ibn 'Abbas [1] powiada, iż pewnego razu do Wysłannika Allaha przybył beduin ze słowami: „O Wysłanniku Allaha! Naucz mnie najbardziej niezwykłej wiedzy!” Zapytany został: „Cóż uczyniłeś ze szczytem wiedzy, że pytasz teraz o jej największe niezwykłości?” Człowiek ów zapytał: „O Wysłanniku Allaha! Cóż jest szczytem wiedzy?” Odparł on: „Jest to poznanie Allaha na jakie On zasługuje.” Beduin rzekł: „A jak poznać Go tak jak powinien być poznany?” Wysłannik Allaha odpowiedział: „Poznaj, iż nie ma On żadnego wzoru, żadnego towarzysza, żadnej antytezy oraz że jest Jeden i jedyny. Jest On tym, który jest Widoczny a jednak Ukryty, Pierwszy i Ostatni, nie mający sobie równych ani podobnych; oto prawdziwa o Nim wiedza.”
Prawidłowe poznanie Allaha jest filarem na jakim opiera się Islam w swej całości. Bez tej wiedzy żaden uczynek nie ma w Islamie rzeczywistej wartości ani esencji. Pytanie brzmi: „Jak możemy poznać Allaha i co z takiej wiedzy wynika?” Odpowiedź jest czysto warunkowa: Jeżeli nie znamy właściwej drogi, nigdy nie dotrzemy do miejsca przeznaczenia. Każda niewłaściwa próba poznania Allaha w znacznym stopniu przyczynia się do zdystansowania dużej liczby ludzi od prawidłowej wiary. Święty Qur’an przekazuje nam opowieści o tych, którzy nie wierzyli w Allaha w każdym wieku i okresie, opisując jak bardzo nalegali oni na zobaczenie lub usłyszenie Go, polegając na swoich zmysłach. Podając zaledwie kilka przykładów:
Wszechmocny Allah powiedział:
„Mówią ci, którzy nie wiedzą: 'Dlaczego nie przemówi do nas Allah?’ albo: 'Dlaczego nie przychodzi do nas jakiś znak?’ Podobnymi słowami mówili ci, którzy byli przed nimi. Albowiem podobne były do siebie ich serca. Już wyjaśniliśmy znaki ludziom szczerze wierzącym.” Święty Qur’an (2:118)
„Ci, którzy się nie spodziewają Naszego spotkania mówią: 'Dlaczego nie zostali zesłani do nas aniołowie albo dlaczego nie widzimy naszego Pana?’ I stali się dumni w swoich duszach i przekroczyli granice wielkiej zuchwałości. W Dniu kiedy oni zobaczą aniołów – tego Dnia nie będzie radosnej wieści dla grzeszników…” Święty Qur’an (25:21-22)
„I powiedział Faraon: 'O Hamanie! Zbuduj mi wieżę, może dosięgnę sznurów, sznurów niebios i wzniosę się do Boga Mojżesza, ponieważ naprawdę sądzę, że jest on kłamcą.’ I w ten sposób zły czyn Faraona został fałszywie upiększony a on odsunięty od drogi.” Święty Qur’an (40:36-37)
„Odsunięty od drogi” odnosi się do drogi, która kończy się właściwą wiedzą o Wszechmogącym. Cel ten powinien być naszym pierwszym i najważniejszym zmartwieniem. Bez właściwego poznania Allaha, jak możemy Go w odpowiedni sposób czcić? Wysłannik Allaha Muhammad (saws) powiedział w tradycji qudsi:
„Na wszystko jest droga, a drogą do Raju jest wiedza.”
Oto pokorna próba odszukania owej właściwej wiedzy, która zbliża nas do naszego Pana i prowadzi nas ścieżką zbawienia do szczęścia zarówno w tym życiu jak i w wiecznym życiu jakie mamy przed sobą.
MUZUŁMANIN ROZPOCZYNA WSZYSTKO W IMIĘ ALLAHA
Pewien hadis cytuje Wysłannika Allaha mówiącego:
„Wszystko co nie jest rozpoczynane Imieniem Allaha jest odcięte (od Jego błogosławieństw).”
Muzułmanin ma w zwyczaju wypowiadać Imię Allaha zawsze kiedy robi coś istotnego lub kiedy szuka Jego ochrony przed Szatanem Wzgardzonym. Przykładem jest wstawanie czy siadanie, jedzenie i picie, wchodzenie do domów czy samochodów, wkładanie czy zdejmowanie ubrań, pisanie czegoś ważnego, spożywanie zwierzęcia dozwolonego przez Allaha na pokarm, czy nawet współżycie z żoną w nadziei, że Allah obdarzy go prawym potomstwem. Taki jest zwyczaj dobrych Muzułmanów. Zacznijmy więc w Imię Allaha, który stworzył i określił wszystko z niczego; Wiecznego, którego nie dotyczy czas ani miejsce ani też nic innego; który nigdy nie zainicjował żadnego miejsca dla swego istnienia; który nie zyskał swej mocy po stworzeniu wszystkiego i nie był w niemocy przed tym. W Imię Allaha, który nigdy nie potrzebował żadnego towarzystwa. W Imię Allaha, któremu nic nie jest podobne; który słyszy bez zmysłu słuchu i widzi bez wizji. W Imię Allaha, który jest Wszechmocny bez potrzeby czerpania mocy ze swego stworzenia. W Imię Allaha, którego nie może dosięgnąć wzrok Jego stworzeń; najbardziej Wyniesionego, Wszechwiedzącego. Świadczę, że Allah jest Jednym i Jedynym Bogiem; nie posiadającym towarzyszy, od którego zależą wszystkie rzeczy i byty. Nie zradza ani nie jest zrodzony i nic nie jest jak On. Świadczę również, że nasz pan Muhammad (saws) jest Jego Sługą i Posłańcem, dzierżącym Jego Posłanie i dobre wieści, któremu powierzył On swe objawienie, niech błogosławieństwa Allaha będą z nim i jego prawym i czystym rodem.
JAK CZCIŁ SWEGO PANA PROROK MUHAMMAD (SAWS)
Muhammad (saws) powiedział:
„Wszelka chwała należy się Allahowi, Jednemu i jedynemu Bogu. Jego Wieczność łączy się z Jego Boskością. Jest on Dumny w swym prawie i wielkości. Stwarza co chce i zaczyna stworzenia bez modelu tego co tworzy. Nasz Pan jest tym, który zawsze był ponad czasem; poprzez swą Wiedzę rozdzielił ziarno; poprzez swą Potęgę stworzył wszystko co istnieje; poprzez światło poranka stworzył świt; nic nie może zmienić tego co stworzył i nikt nie może unieważnić Jego postanowień ani znieść Jego zakazów, nikt też nie jest wyłączony z Jego wezwania. Jego własność nie wymiera i nie istnieje termin dla Jego Boskości. On jest pierwszym, który tworzy, jest wieczny nawet poza samą wiecznością, On uczynił siebie nie do objęcia dla swego stworzenia, Wyższym niż wszystko co wysokie. Mimo to jest blisko wszystkiego, objawiając się swym stworzeniom nawet jeśli Go nie widzą; jest On najbardziej Wzniosły! Okrył się swym światłem i wzniósł na wysokości, zakrywając się przed swym stworzeniem. Posyłał im swych wysłanników aby świadczyli o Jego stworzeniu w Dniu Sądu. Wysyłał im proroków aby przynosili im dobre wieści i aby ich ostrzegali, aby mógł prowadzić tego kogo chce po ukazaniu mu jasnych znaków. Przywraca On do życia wszystko co chce, stąd stworzenie wie o swoim Panie to czego nie wiedziało i może poznać Go jako swojego Boga po tym jak Go odrzuciło. Uwierzą w Jego Jedność po tym jak trwali w zaprzeczaniu jej.”
Spróbujmy teraz odpowiedzieć na pewne podstawowe i najczęściej zadawane pytania odnośnie Wszechmocnego:
Jak można Go opisać?
Niezliczone wersy Świętego Qur’anu mówią o Jego egzystencji. Jego przyjaciel Ibrahim (Abraham) powiedział: „Moim Panem jest Ten, który daje życie i przynosi śmierć” (Sura 2:258), Mojżesz natomiast: „Wasz Pan oraz Pan waszych pierwszych ojców” (Sura 26:26). Rozważmy również następujące wersy:
„Pan nasz to ten, który dał każdej rzeczy kształt, następnie poprowadził drogą prostą.” (20:50)
„On Panem Wschodu i Zachodu. Nie ma boga jak tylko on. Przeto weź Go sobie za opiekuna.” (73:9)
Jak można Go zdefiniować?
Najwyższy powiada, że wymyka się definicji: „…nic nie jest do Niego podobne” (42:11).
Czy można zapytać: „Czym On jest?”
Faraon zapytał Mojżesza „A kimże jest Pan światów?” (26:23). Mojżesz odpowiedział mu: „Wasz Pan oraz Pan waszych pierwszych ojców” (26:26). Nie można poznać Go określając „czym” jest, należy raczej poznać dowody Jego Egzystencji, Potęgi, Wiedzy, Mądrości, Łaski i tego, iż jest Stworzycielem wszystkiego. „Nie myślcie o Allahu” powiedział Imam 'Ali (ra), „myślcie raczej o tym co Allah stworzył, bowiem myślenie o Allahu zwiększa tylko wasze oszołomienie.”
Jeden czy więcej?
Wysławiany nakazał Muzułmanom:
„Powiedz: On – Allah, Jedyny.” (112:1)
„Bóg wasz – Bóg jeden.” (2:163)
„A gdyby na niebie i ziemi byli bogowie poza Allahem to one uległyby zniszczeniu.” (21:22)
Czy jest ograniczony do jakiegokolwiek miejsca?
Święty Qur’an mówi nam:
„On jest przemożnym władcą nad swymi sługami” (6:61)
„Oni obawiają się swojego Pana będącego nad nimi” (16:50)
„Miłosierny umocnił się na tronie” (20:5)
„Nad nimi” w 16:50 odnosi się do tego, iż Wszechmocny jest ponad swymi sługami w swej Mocy, Potędze i Wyniosłości a nie w sensie miejsca, przestrzeni czy innej fizycznej lokacji, które nie odnoszą się do Niego. Wysłannik Allaha (saws) rzekł do swego Pana podczas swojego wyniesienia do niebios : „Jesteś taki jakbyś czcił samego siebie” a Prorok Junus (Jonasz) na dnie morza zawołał: „Nie ma boga jak tylko Ty! Tobie niech będzie chwała! Zaprawdę, byłem wśród niesprawiedliwych.” (21:87). Wysłannik Allaha (saws) powiedział: „Nie wywyższajcie mnie ponad niego [Junusa] w bliskości Allaha tylko dlatego, że dotarłem do Wysokiego Tronu podczas gdy on był na dnie morza, ponieważ Wysławiany jest ponad miejscem czy kierunkiem.”
Kiedy zaczął istnieć?
Wysławiany powiedział, iż jest „Pierwszym i Ostatnim, Jawnym i Ukrytym, On jest o każdej rzeczy wszechwiedzący.” (57:3) „Wszelka rzecz zginie z wyjątkiem Jego oblicza.” (28:88). Każdy kto pyta kiedy rozpoczęła się Jego egzystencja sugeruje, iż był czas kiedy On nie istniał, czyli że poprzedzała Go pustka. Nie „poprzedzało” Go jednak nic, tak jak nic Go nie „wyprzedza”. Jego kontynuacja nie może być określana za pomocą czasu. Jego egzystencja jest zbyt święta by zależeć od czasu, zależą od niego tylko osoby, które przychodzą i odchodzą. Oto kolejny wers opisujący Jego wieczność i ciągłość:
„Wszystko co jest na ziemi przeminie a pozostanie oblicze twego Pana, pełne majestatu i godne czci.” (55:26-27)
A także: „Błogosławiony niech będzie Ten, w którego ręku jest królestwo” (67:1)
Słowo „błogosławiony” czyli tabaraka pochodzi od baraka (błogosławieństwo) sugerującego w języku arabskim ciągłość oraz brak przyzwolenia na zmiany.
Nad czym ma On władzę?
Wszechmocny mówi:
„Powiedz: O Allahu, Władco królestwa! Ty dajesz królestwo komu chcesz i Ty odbierasz królestwo komu chcesz.” (3:26)
On i tylko On jest Królem królów; On udziela innym władzy:
„Błogosławiony niech będzie Ten, w którego ręku jest królestwo” (67:1).
Wszystko co posiadają inni zniknie w Dniu Sądu:
„Do kogo należy dzisiaj królestwo? Do Allaha Jedynego, Zwyciężającego.” (40:16).
Jaką posiada wiedzę?
On powiedział, że zna niewidzialne i widzialne (6:73) i to On jest w posiadaniu kluczy do niewidzialnego, nikt ich nie zna poza Nim (6:59).
„Nie chwyta Go ni drzemka ni sen” (2:255)
„Pan twój nie zapomina” (19:64) „I w jakiejkolwiek byłbyś sytuacji, i cokolwiek recytowałbyś z Qur’anu, i jakiekolwiek podejmujecie działanie, My jesteśmy przy was świadkami kiedy się w tym zagłębiacie”. (10:61).
W jaki sposób przemawia?
Najbardziej Chwalony i Wyniesiony rzekł:
„I gdyby wszystkie drzewa jakie są na ziemi były piórami, a ocean – i siedem oceanów więcej by go uzupełniać – był atramentem, słowa Allaha nie zostałyby wyczerpane. Zaiste, Allah jest Potężny, Mądry” (31:27).
„Gdyby ocean stał się atramentem dla słów mego Pana, to zaiste, ocean wyczerpałby się zanim wyczerpałyby się słowa mego Pana, nawet gdybyśmy stworzyli jego [oceanu] podobieństwo do pomocy” (18:109).
Jaki On jest?
Wywyższony powiada:
„Do Allaha należy panowanie przedtem jak i potem” (30:4).
„Dzień, w którym żadna dusza nie będzie mogła nic zrobić dla innej duszy i nakaz tego Dnia należeć będzie do Allaha” (82:19).
Dlaczego jest Wysławianym?
Wszechmocny rzekł, iż jest „…Jawnym i Ukrytym” (57:3), a więc Jego Egzystencja, Potęga i Mądrość są oczywiste dla każdego kto przygląda się znakom, jednak Jego rzeczywistość jest okryta przed wszystkimi intelektami.
Co jest Jego wolą?
Odpowiedź na to pytanie zapewniają następujące wersy:
„Wy jednak nie możecie niczego pragnąć, jeśli nie zapragnie tego Allah” (76:30).
„Allah jednak wybiera dla swej łaski kogo tylko zechce, a jest Allah Panem niezmierzonej szczodrości” (2:105).
„Allah daje władzę temu komu zechce i jest Szczodry, Wszechwiedzący” (2:247).
„Allah wszak prowadzi tych, których chce” (2:272).
„On jest Tym, który kształtuje nas w łonach tak jak tego pragnie” (3:6).
„Jeżeli zechce, może się was pozbyć i spowodować, że zostaniecie zastąpieni przez tych, których On zapragnie” (6:133).
Dlaczego jest Wszechwiedzącym?
Tym, którzy o to pytają odpowiedział:
„Jego nie sposób wypytywać jeśli chodzi o to co czyni, oni jednak będą wypytywani” (21:23).
Przeznaczeniem wszystkich rzeczy jest ostatecznie Ten, który umożliwił im istnienie; Ten, który nie może być wytłumaczony a więc próba analizowania Jego oraz Jego czynów i atrybutów jest po prostu niemożliwa.
Czy posiada On synów, córki, rodziców czy innych członków rodziny?
Bóg Islamu i całej ludzkości rzekł:
„On jest Allahem, Jedynym. Ani zradza ani sam nie jest zrodzony i nie ma nikogo Jemu podobnego” (112:1-4).
Czy wybacza?
Rzekł On:
„Powiedz moim sługom, że Ja jestem z całą pewnością Wszechprzebaczający, Wszechlitościwy” (15:49).
A co z Jego stworzeniem?
Powiedział On:
„O człowieku! Co cię zwiodło względem twego Pana, który ciebie stworzył, potem uczynił cię doskonałym, a potem właściwie cię ukształtował? W takiej formie, w jakiej tego zapragnął, On cię ukształtował”. (82:6-8)
„Czy oni nie uświadamiają sobie, że Allah, który stworzył niebiosa i ziemię, nie znużył się ich stworzeniem…?” (46:33)
„Oto stworzenie Allaha. A teraz pokażcie mi co stworzyli inni poza Allahem”. (31:11)
Czy można Go ujrzeć?
„A kiedy Mojżesz przybył w wyznaczonym przez nas czasie, a jego Pan przemówił doń, rzekł: Panie mój, pokaż mi się, abym mógł na Ciebie spojrzeć. Allah odrzekł: Nie zobaczysz mnie. Jednak spójrz na tę górę, a jeśli pozostanie na swoim miejscu, wówczas ujrzysz mnie. I kiedy Pan Jego ukazał swą chwałę górze, rozbił ją na kawałki, a Mojżesz padł bez świadomości. A kiedy ją odzyskał, powiedział: „Tyś jest Święty! Zwracam się do Ciebie i pierwszy wierzę” (7:143)
Wielu Sunnitów wierzy, iż wierni będą mogli ujrzeć Allaha w Dniu Sądu. Szyici nie zgadzają się z tym.
Jak nakazuje?
„Zaprawdę, Jego rozkaz, kiedy myśli o jakiejś rzeczy, jest wyłącznie taki, że powiada: Stań się, a to się staje.” (36:82)
„I kiedy On wydaje o czymś dekret, powiada względem tego: Bądź i rzecz ta staje się.” (40:68)
Jego stworzenia od zawsze zastanawiały się nad Jego atrybutami, więc udostępnił im następujące wersety zawierające jasną odpowiedź:
„Do Allaha należą wszystkie doskonałe Imiona (Atrybuty). Dlatego zwracajcie się do Niego przy pomocy tych Atrybutów.” (7:180)
„Allah – nie ma boga oprócz Niego. Do Niego należą najpiękniejsze Imiona.” (20:8)
„Powiedz: Wzywajcie Go imieniem Allah lub imieniem al-Raman. Którym imieniem nie wezwalibyście Go, do Niego należą najpiękniejsze Imiona.” (17:110)
„On jest Allahem i nie ma żadnego innego boga poza Nim, Znawcą niewidzialnego i widzialnego. On jest Miłosierny, Litościwy. On jest Allahem i nie ma żadnego innego boga poza Nim, Niezależnym, Świętym, Źródłem pokoju, Obrońcą, Potężnym, Podporządkującym, Wyniesionym. Allah jest Święty, wyniesiony wysoko ponad to co oni z Nim łączą. On jest Allahem, Stwórcą, Budowniczym, Kształtującym. Do Niego należą najpiękniejsze Imiona. Wszystko co jest w niebiosach i na ziemi głosi Jego chwałę, a jest On Potężny, Mądry.” (59:22-24)
[1] Ibn 'Abbas był jednym z kuzynów Proroka Muhammada (saws), jego pełne nazwisko brzmiało: Abdullah ibn 'Abbas ibn Abd al-Muattalib z Banu Haszim z Qurajszytów. Był bardzo szanowanym sahabi, którego hadisy zostały zakwalifikowane przez Bukhariego i Muslima jako „sahih” – autentyczne. Urodził się w Mekce, był towarzyszem Wysłannika Allaha (saws) i zbieraczem tradycji. Walczył u boku Imama 'Alego (ra) podczas Bitwy Wielbłąda (Jumada I 16, 36 A.H./ 10 listopad, 656) przeciwko Aiszy i jej zwolennikom; a także podczas Bitwy Siffin. W zbiorach Bukhariego i Muslima jest 1160 hadisów przekazanych przez Ibn 'Abbasa.
Fragment książki „Koncepcja Boga w Islamie”