S. H. M. Jafiri
بسم الله الرحمن الرحيم
Modlitwę w Islamie można podzielić na obowiązkową oraz dobrowolną. Modlitwa obowiązkowa to codzienny rytuał kanonicznej modlitwy salat, którą Prorok (s) nazwał „filarem Islamu” oraz modlitwy odprawiane przy różnych okazjach, jak np. piątkowa modlitwa zbiorowa (przynajmniej w opinii większości). Tym rodzajem nie będziemy się tu zajmować. [zob. artykuł As-Salat – wezwanie do modlitwy] Nie ma nic bardziej fundamentalnego w praktyce Muzułmanów, z wyjątkiem wyznania wiary – szahady: „Nie ma boga prócz Allaha a Muhammad jest Jego Prorokiem”. Każdy Muzułmanin musi odprawiać salat pięć razy dziennie, wyjątkiem są dzieci oraz kobiety podczas okresu, które nie mogą spełnić wymagań rytualnej czystości. Nawet obłożnie chorzy muszą odprawiać salat jeśli tylko są świadomi, chociaż nie wykonują fizycznych ruchów jakie zwykle modlitwie towarzyszą. „Odprawiajcie salat!” to jeden z najczęstszych przepisów w Qur’anie.
Większość z wielu form zalecanych modlitw można zakwalifikować jako salat, zikr lub du’a. W zalecanym salat wykonujemy te same ruchy i recytacje co w salat obowiązkowym, robimy to jednak poza pięcioma modlitwami kanonicznymi i w takich porach w jakich chcemy. Prorok (s) oraz Imamowie (a) odprawiali wiele cykli nadobowiązkowych salat każdej nocy.
Zikr – który oznacza dosłownie „pamiętanie” lub „wspominanie” lecz jest często tłumaczony jako „inwokacja” – jest wymienianiem imienia bądź imion Allaha, najczęściej w formie powtarzania Quranicznych formuł takich jak „Nie ma boga prócz Allaha” (la ilaha il Allah), „Chwała Allahowi” (subhanAllah) czy „Allah jest wielki” (Allahu akbar). Większość Muzułmanów recytuje podobne formuły po wypełnieniu obowiązkowej modlitwy rytualnej. Piętnaście quranicznych wersetów nakazuje zikr Allaha bądź imienia Allaha. To, że szari’a nie czyni zikru aktem obowiązkowym wynika z faktu, że quraniczny nakaz pamiętania Allaha nie został przekazany w szczególnej formie w sunnie Proroka (s) w przeciwieństwie do nakazu odprawiania salat. Innymi słowy, wszyscy zgadzają się co do tego, iż odprawianie zikru jest istotne oraz że Prorok (s) nieustannie go praktykował. Jednakże nie uczynił obowiązkową dla wiernych żadnej szczególnej formy zikru; wprost przeciwnie, sam praktykował wiele jego form i wydawał się sugerować wielką różnorodność form swym Towarzyszom, odpowiednio do ich potrzeb.
Od najwcześniejszych czasów źródła potwierdzają potęgę zikru w zaspokajaniu ludzkich potrzeb psychologicznych i duchowych oraz we wpływie na działalność ludzką. Nie trudno jest zrozumieć, że recytowanie ja rahman ja rahim (O Miłosierny, o Litościwy) będzie miało inny wpływ na wiernego niż recytowanie la haula wa la quwwata illa billah al-ali al-azim (Nie ma potęgi ani siły jak tylko w Allahu Najwyższym, Wszechmocnym). Duchowi nauczyciele rozwinęli ostatecznie naukę różnych azkar (liczba mnoga od zikr) odpowiadających wszystkim stanom duszy.
Du’a czyli „suplikacja” jest tak ściśle powiązana z zikrem, że często trudno jest uczynić między nimi dokładne rozróżnienie. Termin oznacza dosłownie „wzywać”, nakazuje się du’a w Quranie w kilku sugestywnych wersetach, np. w tych:
„Wzywajcie waszego Pana w pokorze i skrytości! Zaprawdę, On nie miłuje ludzi, którzy przekraczają granice”. (7:55)
„Wzywajcie Allaha albo wzywajcie Miłosiernego. Jakkolwiek byście Go wzywali, On posiada najpiękniejsze imiona”. (17:110)
„Wzywajcie więc Allaha, szczerze wyznając Jego religię, mimo sprzeciwu niewiernych”. (40:14)
„Powiedział wasz Pan: ‘Wzywajcie mnie a ja was wysłucham. Zaprawdę ci, którzy są zbyt dumni by Mi oddawać cześć wejdą do Gehenny, poniżeni”. (40:60)
„A kiedy zapytają ciebie Moi słudzy o Mnie, to zaprawdę Ja jestem bliski. Odpowiadam na wezwanie każdego wzywającego kiedy Mnie wzywa”. (2:186)
Zbiory hadisów, zarówno sunnickie jak i szyickie, poświęcają całe rozdziały korzyściom wynikającym z suplikacji. Poniższe powiedzenia Proroka (s) ze źródeł sunnickich są typowe:
„Suplikacja jest miąższem czci”. (Tirmidhi)
„Kiedy ktoś spośród was wzywa Allaha, nie powinien mówić: ‘O Allah, przebacz mi jeśli zechcesz’, ale powinien być stanowczy w swych prośbach i czynić swe pragnienie wielkim, bowiem to co Allah daje nie jest dla Niego niczym wielkim”. (Muslim)
„Allah odpowie swemu słudze jeżeli tylko nie prosi o coś grzesznego i nie prosi o natychmiastową odpowiedź”. (Muslim)
„Każdy z was powinien prosić swego Pana o wszystkie swe potrzeby; powinien prosić Go nawet o rzemień sandała kiedy mu pęknie”. (Tirmidhi)
Źródła szyickie podają wiele z tych samych powiedzeń, dodając wiele więcej. Na przykład:
Prorok (s) przekazał słowa Allaha: ‘O moi słudzy, błądzą spośród was wszyscy oprócz tych, których Ja prowadzę, więc proście Mnie o przewodnictwo a Ja was poprowadzę. Biedni są spośród was wszyscy z wyjątkiem tych, których Ja wzbogacam, więc proście mnie o bogactwa a Ja je wam zapewnię. Każdy spośród was jest grzesznikiem z wyjątkiem tego komu Ja odpuszczam, więc proście Mnie o wybaczenie a Ja wam wybaczę.
Prorok (s) rzekł: ‘Suplikacja jest bronią człowieka wiary, centrum religii oraz światłem niebios i ziemi.’
Zapytano Imama Alego (a): ‘Jaka mowa jest najlepsza w oczach Allaha?’ Odpowiedział: ‘Duża ilość zikru, wstawiennictwa (tadarru’) oraz suplikacji.’
Imam Ali (a) powiedział: ‘Cztery rzeczy działają na korzyść człowieka a nie przeciw niemu: wiara i dziękczynienie bowiem Allah mówi „Dlaczego Allah miałby karać jeśli będziecie wdzięczni i jeśli uwierzycie?” (4:147); prośba o przebaczenie bowiem On mówi „Allah nie będzie ich karał jeśli oni poproszą o przebaczenie” (8:33) oraz suplikacja bowiem On mówi „Mój Pan nie troszczyłby się o was bez waszego wzywania.” (25:77)
Imam Husajn (a) powiedział: ‘Prorok zwykł unosić dłonie podczas suplikacji, jak człowiek w niedoli proszący o jedzenie.’
Imam Muhammad al-Baqir (a) powiedział: ‘Allah najbardziej kocha gdy Jego słudzy Go proszą.’
Krótko mówiąc, suplikacja czy też wzywanie Allaha to docieranie do Niego swą wdzięcznością, wysławianiem, nadziejami i potrzebami. Jest to „modlitwa” w sensie osobistym odpowiadająca temu co dzisiejsi chrześcijanie rozumieją pod tym terminem. Stanowi podstawową część życia religijnego ale podobnie jak zikr mimo ogólnego nakazu w Quranie nie posiada wyszczególnionej formy w szari’acie z powodu swojej osobistej i wewnętrznej natury. Wszyscy muszą pamiętać o Allahu i wzywać Go, ale nie można tego usystematyzować ponieważ jest to kwestia sekretnego związku między istotą ludzką a jej Panem. Salat jest jednak absolutnym minimum jakie Allah przyjmie od wiernego jako znak jego wiary i uczestnictwa we wspólnocie. Jego strona publiczna jest podkreślana przez fizyczne ruchy, które mu towarzyszą oraz przez fakt, iż jego zasadnicza forma i części składowe są takie same dla wszystkich czcicieli, nawet jeżeli aspekt prywatny ukazywany jest przez fakt, iż można salat wykonywać w jakimkolwiek miejscu wierzący się tylko znajdzie. W odróżnieniu od tego zikr i suplikacja są całkowicie osobiste.
——————————————————————————–
Z wprowadzenia do Sahifa al-Sadżdżadijja – zbioru suplikacji czwartego Imama (a).